ULOS BATAK TOBA

Holan dua do ulos naparjolo sahali di Tano Batak manang Induk ni ulos sasude na adong di Tano Batak :
1. ULOS SANDE HUDIMAN ( PITU HASTA)
On ma ulos na langsung di tenun sian kain sutera malam, jala digoari do on ulos si PITU HASTA,..saonari ulos on di tiop Pomparan Ni Oppu Rajanauli (di Siborongborong),.. jala nunga massai buruk hian be on.
2. ULOS SANDE HUDIMAN ( TOLU HASTA)
On ma ulos Sande Hudiman si TOLU HASTA,..di Hutatinggi Laguboti ma ulos on saonari jala ditiop Ugamo Parmalim (agama batak na parjolo).
GUNA DOHOT RAGAM NI ANGKA ULOS BATAK TOBA
Na somal ditingki on dipangke halak mangulosi, mangihuthon jahajaha dohot na sude angka na binege sian dongan, natua-tua ni huta, dohot angka raja adat, on ma :
ULOS MANGIRING
Ulos on sering do dilehon angka natua-tua songon ulos parompa, na marsinta-sintahon asa martinodohon anak dohot boru na pinarompaan na i, asa lam torop iringiringon ni natorasna. Jotjot di lehon tu anak dohot boruna na baru marbagas (manjae),. Di uloshon ma “ ulos mangiring “ on, asa tibu ro angka hagabeon tu nasida, jala laos didokhon ma umpasa ;

“ giringgiring gostagosta,… sai tibu ma hamu mangiringgiring huhut mangompaompa.”
Pangalehonna: pinartalitalihon ma i manang sinampesampehon.
ULOS MANGIRING PINARSUNGSANG
Ulos on di pakke ma laho mangulosi partuturan na marsisuharan (marsungsang),.umpamana na pinarhulahula hian gabe pinarboru. Jadi ulos on ma pakke on mangulosi penganten manang manang mambahen parompa ni dakdanak. Jala ditingki mangalehon ulos on solothonon ma umpama :
” Rundut biur ni eme mambahen tu porgisna,..Massijaitan andor ni godang mambahen tu ramosna.
Pangalehonna: pinartalitalihon mai manang sinampesampehon.
ULOS BINTANG MAROTUR (MARATUR)
Didok ompunta sijolo-jolo tubu ninna barita i,.. on ma ulos ni Siboru Habonaran , Siboru Deak Parujar, mula ni panggantion dohot parsorhaon, pargantang, pamonori na so boi lobi naso boi hurang. Ia ulosna i,..i ma na margoar :
“ Bintang maratur(marotur),.. Siatur maranak, siatur marboru,… siatur hagabeon, siatur hamoraon,… Tu angka na olo mangidohon sian Amanta Debata.”
Molo mangulosi penganten, solothonon ma hata pasupasu : “ On ma ulos Bintang Marotur,…sai anggiat ma dilehon Amanta Debata Parasi Rohai di hamu hagabeon dohot angka passamotan na gabe mambahen tua di hamu.
Molo gabe ulos parompa do on, solothonon ma hata pasupasu : “ On ma ulos Bintang Marotur,.. sai anggiat ma diparbisuhi Amanta Debata Parasi Roha i hamu laho mangatur dakdanak on dohot tinodohonna na naeng ro dope. Sai gabe jolma na olo aturon ma ibana jala ibana sandiri gabe jolma na malo mangatur angka tinodohonna, tu nadenggan dohot harentaon.
Pangalehonna: pinartalitalihon ma i manang sinampesampehon.
ULOS GODANG
Digoari do on jot jot “sadum-angkola”, jala uli situtu do rupana. argana peantong umumna tumimbo do sian arga ni ulos ragidup nang pe nian derajatna di toru ni ulos ragidup. Ia “ ulos-godang” on niuloshon doi tu ianakkon si godang ni rohaniba, ima ianakkon na mambahen las ni roha na balga,..jala na godang di iba. Ia pinarsinta ni ulos godang on do,..: Asa songon goar ni ulos i ulos godang, sai boi nian tu joloan on na ni ulosan I patupahon godang ni nauli jala na denggan tu sisolhotna dohot donganna, jala marhite I gabe dapotan pasupasu dohot asini roha ibana sian Amanta Pardenggan Basa i.
Pamangkena : Sinampesampehon,…manang di abithononhon,…hohophononhon.
ULOS RAGIHOTANG
Molo di ulaon paradaton uloshon ma somalna na gumodang diuloshon ditingkion. Tongam hian do antong “Ulos Ragihotang” on,.. uloshononton tarlobi molo ragi hotang na ummuli ni uloshon, ima namargoar “ Potir Sinagok”. Tung massai godang do angka umpasa na mardomu tu ulos on,.. na denggan dohonon ditingki namanguloshon i.
Angka on ma;
“ Hotang do ragian, hadanghadangan pansalongan,… siahaan gabe si anggian, molo hurang sinaloan”.
“ Hotang binebebebe, hotang pinulopulos,… unang iba mandele, ai godang do tudos-tudos”.
“ Tumbur ni pangkat tu tumbur ni hotang,… tusi hamu mangalangka, sai disi ma hamu dapotan”.
“ Hotang hotari, hotang pulogos,… gogo mahamu mansari asa dao pogos”.
“Hotang do bahen hirang, lao mandurung pora-pora,…sai dao ma sian hamu nasirang , asa lam balga ma holong ni roha”.
Hotang diparapara, ijuk diparlabian,… sai dao manasa mara, jala sai roma parsaulian”.
Pamangkena : sinampesampehon,…manang di abithononhon,…hohophononhon.
ULOS SITOLU TOHO
Adong do na paling istimewa di ulos on ima : tangkas do tarida di gorgana i adong tolu tuhona. Ndang tarjua so ingkon simbol ni Dalihan Natolu ulos on. Jadi molo pinangke ulos on mangulosi penganten manang gabe parompa porlu ma dohonon poda taringot tu Dalihan Natolu, ima;
“ Manat mardongan tubu”, “ Elek marboru”, “Somba marhula-hula”.
Jala di ujungna laos dihatahon pangulosi ima pasupasu “ Sitolu sai hot” , ima :
1. Pasupasu asa sai masihaholongan jala rap saur matua,..
“ Sidangka ni arirang naso tupa sirang,.. di ginjang ia arirang, ditoru ia panggonggonan,… badan muna ma naso ra sirang, tondimuna sai masigomgoman “.
2. Pasupasu hagabeon,…
“ Bintang narumiris tu ombun na sumorop,… toho dirondang ni bulan,… anak pe dihamu sai riris, boru pe antong torop,… jala sude sioloi Tuhan “.
3. Pasu pasu pansamotan,…
“ Bona ni aek puli, di dolok sitapongan,… asai roma tuhamu na uli,songon i nang pansamotan “.
Pamangkena : sampesampehononton.
ULOS BOLEAN
Ia najolo ra sai ulos on do somalna diuloshon halak tu ianakkon tu namarsitaonon “ laho mangapuli “ na ni ulosan i. Nunga ra adong pardomuan ni goar “ Bolean “ tu hata Indonesia “ Membelai-belai “, namarlapatan mangapuli dohot “ Belaian “ na marlapatan apulapul.
Pamangkena : sinampesamehon.
ULOS SIBOLANG
Ia ulos sibolang on ra ulos “ Sibulang “ hian do goarna, ai gunana naparjolo, ninna lapatanna : “ Jolma sihormatan siala jasana “. Umpamana ulubalang na manaluhon musu manang halak na barani huhut sanggup pamatehon angka binatang panoro. Ditingki on ulo on do jotjot dibahen halak magulosi “ amang ni helana “ jala digoari ma ulos pansamot na sumintahon asa jolma na boi pangusandean nian amang ni hela i, na gogo mansamot jala parpomparan sibulangbulangan. Jala dohonon ni pangulosi i ma songon tambatamba ni angka pasupasu na somal umpasa on :
“ Marasar sihosari di tobak ni Panggulangan,… sai halak nagogo ma hamu jala parpomparan sibulangbulangan “.
“ Ulos sibolang on do huhut jotjot diparulos halak laho mangadopi dohot mambahen adat tu na monding. Bahen tujung ni namabalu pe jotjot do ulos di pangke “.
Pamangkena : Sinampesampehon,…manang di abithononhon,…hohophononhon.
ULOS RAGIDUP
Mansai maol jala loja hian do manonun “ ulos ragidup “ on. Ai ulos on ma kelas parginjang ni ulos di hita halak Batak. Molo niparrohahon rupa dohot angka gorga ni ulos i sude idaon ma songon na mangolu do i sude. Patut ma antong di goari sude ulos i ragidup (ragi-hidup) jala adong do na mandok ulos i simbol ni ngolu .
Ia ngolu i tung na arga situtu do i di hita halak Batak, umumna sude do hita halak Batak lomo rahana leleng mangolu jala mansai otik do na manongkot. Ndang mabiar halak Batak pogos asal ma boi mangolu. Ima Alana umbahen na adong umpasa :
“ Agia pe lapa lapa asal di toru ni sobuon,… Agia pe malap alap asal ma dihangoluon,… Ai sai na boi do partulaga gabe parjuluon “.
Bagia-bagian ni ulos ragidup, goarna dohot lapatannna :
1. Dua do sisina na boi dohonon gabe simbol ni topi manang batas, na pabohon sude do batas na di portibion.
2. Di holangholang ni sisi na dua i adong do 3 bagian ni ulos i. Bagian partongatonga ni na tolu i digoari
“ Badan “ , jala na dua bagian parujung,.. tar dos do berengon rupana,.. digoari “ Inganan ni na parhalak “, sada na i ma inganan ni “ na ni parhalak boru-boru “.
Ia “ badan “ i rara pangko birong do rupana jala margaris-garis na bontar na ni goaran “ honda “.
Ia napinarhalak baoa dohot na pinarhalak boru-boru i ma simbol na hagabeon do i, maranak marboru. Di inganan ni na pinarhalak baoa dohot boru-boru i adong dope 3 gorga ( bunga ) ima na ginoaran :
a. “ antinganting “ na songon simbol hamoraon, ai sian mas do pinauli antinganting na uli.
b. “ sigumang “ na songon simbol ni hapadoton dohot kemakmuran , ai binatang naringgas mulaulon do sigumang i, jala hapadoton do na parohon kemakmuran.
c. “ batu ni andsimun “ na songon simbol ni hahipason , na mardomu tu pandohan “ ansimun sipalambok taoar sipangalumi “.
d. Di holangholang ni “ na pinarhalak “ dohot “ sigumang “ dohot “ antinganting “, suang songon i dohot di holangholang ni “ sigumang “ laos songon i muse di holangholang ni “ batu ni assimun “, adong do torop ragi bunga na ginoaran “ ipon “. Ia holingholang ni angka ipon i digoari do i
“ rasianna “.
Mangarasi ulos ragidup
Mangarasi lapatanna mamareso tangkas sude bagian dohot ragi ni ulos i, manang na sude do angka i memenuhi syarat. Molo nunga sude do memenuhi syarat, digoari ma ulos i “ na gok rasianna “’.
Angka on ma syarat-syaratna i :
• Ingkon tio/torang berengon rupa ni ulos i.
• Ingkon rapi partonunna jala toho ukuranna.
• Ingkon ganjil do bilangan ni “ honda “ na.
• Ingkon toho bilangan ni “ ipon “ na.
Pamangkena : di sampesampehononhon, boi nang di abithononhon manang hohophononhon.
ULOS RAGIDUP SILINGGOM
Ia asing ni ragidup silinggom sian ragidup nasomal, holan di badanna i do, ai tarholom do tompana, i ma na nidokna linggom ( holom ). Ulos on ma na toho uloshononton tu ianakhon parpangkat na timbo manang na marhuaso. Jadi sinta sinta ni ragidup silinggom i on do :
“ Asa boi nian marlinggom di toru ni na ni ulosan angka na gale dohot angka na pogos, huhut asa ibana antong mangalinggomi angka na di toruna dohot denggan, jala marhite i gabe lam tamba jaloonna pasupasu sian Debata Parasi Roha i.
Ndang ditigatigahon halak be ulos on. Jadi molo porlu adong ingkon patonuntononton do. Mansai uli jala hona nian aut ulos silinggom on niuloshon tu pegawai tinggi na ro mangebati daerah.
Pamangkena : di sampesampehononhon, boi nang di abithononhon manang hohophononhon.
ULOS PINUSSAAN
Mansam ni ragidup do uloshon, jala pamangkena pe dos do dohot ragidup nasomal.
ULOS SURISURI TOGUTOGU (LOBULOBU)
Adong do na istimewa di ulos on i ma : ndang digotap rambuna, torus doi laos mardomu. Jadi gabe songon abit kain sarung do ulos i na ingkon suruhon laho mamangke.
Ia tujuanna di si on do :
 asa une pangkeon songon kain sarung molo jumpa parabiton
 asa unang mura madabu dakdanak sian ompaan niiba molo pinangke ulus i gabe parompa.
Digoari do sude uloshon ulos lobulobu ( lobu = masuk ), asa anggiat lobu (masuk) angka na uli tujabu nina mamangkesa.
Molo dipangke anak boru on mangompa ibotona, diendehon ma :
“ ulos lobulobu “ , marrambu ho ditonga-tonga,…tibu ma ho ito dolidoli, jala mambahen silas ni roha.
Ia molo angina do na ni ompa ni anakboru i endehon ma :
“ ulos lobulobu “, marrambu ho ditonga tonga,… sinok ma modom ho anggi, suman tu boru ni namora.
Pamangkena : mambahen parompa manang pinarabit.